En Yaygın Ağ Protokolleri ve Port Numaraları

HTTP(80) ve HTTPS(443) – Web Trafiği Protokolleri

HTTP (80/tcp), web tarayıcısı ile sunucu arasında şifrelenmemiş veri aktarımı yapar; HTTPS (443/tcp) ise TLS ile trafiği şifreleyerek gizlilik, bütünlük ve kimlik doğrulama sağlar. Modern web uygulamalarında HTTPS varsayılandır; HSTS, HTTP/2 ve HTTP/3 (QUIC) gibi teknolojilerle performans ve güvenlik birlikte geliştirilir.

Bir sayfayı açtığınızda tarayıcı, alan adının IP’sini DNS ile çözümler, ardından hedef sunucunun 443 portuna bağlanarak TLS el sıkışması (sertifika doğrulaması) yapar. Bu süreç doğru yapılandırılmışsa; form verileri, oturum çerezleri ve API çağrıları dinlemeye karşı korunur. Test ve geçiş senaryolarında 80 → 443 kalıcı yönlendirme (301/308) uygulanması SEO ve güvenlik için kritik bir adımdır.

“Güvenli ve hızlı bir web deneyimi, TLS + HTTP/2/3 üçlüsünün uyumuyla başlar.” – Site Güvenilirlik Mühendisleri

FTP(21) ve SSH(22) – Dosya Transferi ve Uzaktan Erişim

FTP (21/tcp), istemci–sunucu arasında dosya aktarımı için en eski protokollerdendir. Varsayılan hâli şifresiz olduğu için modern üretim ortamlarında tek başına önerilmez. Buna karşılık SSH (22/tcp), güvenli uzak kabuk protokolüdür; içinde SFTP ve SCP gibi şifreli dosya aktarım yöntemleri barındırır. Günümüzde yönetim ve dağıtım süreçlerinde SSH tabanlı yöntemler standart kabul edilir.

FTP aktif ve pasif modlarda çalışır. Aktif modda sunucu veri bağlantısını 20/tcp’den istemciye açmaya çalışır; bu durum NAT ve güvenlik duvarı arkasında sorun çıkarabilir. Pasif modda veri bağlantı aralığı sunucudan belirlenir ve istemci o portlara bağlanır; bu model CDN/Proxy ve kurumsal ağlarla daha uyumludur. Güvenli FTP ihtiyacı varsa FTPS (FTP + TLS) bir seçenek olmakla birlikte, SFTP (SSH File Transfer) tek portla (22) çalıştığı için genellikle daha basit ve kararlıdır.

Pratik Komutlar

• scp file.zip user@host:/var/www/ — Hızlı ve güvenli dosya kopyalama.
• sftp user@host → put / get — Etkileşimli yükleme/indirme.
• rsync -avz -e ssh src/ user@host:dest/ — Fark tabanlı senkronizasyon; yeniden başlatmaya dayanıklı.

“Uzak erişimde güvenlik, hızdan önce gelir; SSH ekosistemi ikisini birlikte sunar.” – Sistem Yöneticileri

SMTP(25) ve SMTPS(587) – E-Posta Gönderme Protokolleri

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol), e-postaların sunucular arasında iletilmesi için kullanılan temel protokoldür. Tarihsel olarak 25/tcp sunucudan sunucuya (MTA↔MTA) aktarım için kullanılır. İstemcilerin (MUA) kimlik doğrulayıp e-posta göndermesi için modern best practice 587/tcp (SMTP Submission) üstünde STARTTLS ile şifrelemedir. Bazı sağlayıcılarda 465/tcp “implicit TLS” (geleneksel olarak SMTPS) olarak desteklenir.

Güvenilir teslim için yalnızca port doğru seçimi yetmez; kimlik doğrulama, TLS, SPF/DKIM/DMARC politikaları, ters DNS (PTR) ve MTA-STS/TLS-RPT gibi bileşenlerin birlikte ve tutarlı şekilde kurgulanması gerekir.

Teslim Edilebilirlik İçin Temeller

Pratik İpuçları

• Kullanıcı istemcilerini 587 + STARTTLS’a yönlendirin; 25/tcp yalnızca MTA↔MTA için açık kalsın.
• Gönderim IP’leri için PTR ve SPF’i güncelleyin; DMARC raporlarını düzenli analiz edin.
• DKIM anahtarlarını döngüsel yenileyin; CAA ile sertifika yetkilerinizi kısıtlayın.

DNS(53) – Alan Adı Çözümleme Protokolü

DNS (Domain Name System), insanlar için okunabilir alan adlarını (ör. ipadressorgu.com) makinelerin anladığı IP adreslerine çeviren sistemdir. DNS trafiği tarihsel olarak 53/udp üzerinden çalışır; 53/tcp ise zone transferleri (AXFR/IXFR) ve büyük yanıtlar (DNSSEC/EDNS0 nedeniyle) için kullanılır. Güncel gizlilik ihtiyaçları için DNS’in şifreli varyantları (DoT 853/tcp, DoH 443/tcp) yaygınlaşmaktadır.

Tarayıcınız bir ad çözümlemek istediğinde, stub resolver sorguyu recursive çözümleyiciye iletir; o da kök → TLD → yetkili ad sunucuları zincirini takip ederek A/AAAA gibi nihai kayıtları getirir. Yanıtlar TTL süresince önbellekte tutulur; böylece takip eden istekler daha hızlı yanıtlanır.

En İyi Uygulamalar

• DNSSEC imzalama (authoritative) ve validation (recursive) etkinleştirin.
• QNAME minimization ve 0x20 case randomization ile yanıtlama sahteciliğine direnç artırın.
• Rate limiting ve response policy ile amplifikasyon ve kötü amaçlı alan adlarına karşı koruma sağlayın.
• Kurum içinde DoT/DoH’u tercih ederek gizliliği ve bütünlüğü artırın.

Teşhis ve Test Komutları

• dig A ipadressorgu.com +short — A kaydını sorgula.
• dig AAAA ipadressorgu.com +dnssec — IPv6 ve DNSSEC bayraklarıyla sorgu.
• dig @resolver-ip ipadressorgu.com +trace — Kök → TLD → yetkili zincirini izle.

“Hızlı ve güvenilir bir internet deneyimi, doğru DNS tasarımı ve şifreli çözümleme ile başlar.” – Ağ Mimarları

POP3(110) ve IMAP(143) – E-Posta Alma Protokolleri

POP3 (Post Office Protocol v3) ve IMAP (Internet Message Access Protocol), e-postaları sunucudan alma/okuma için kullanılan iki temel protokoldür. POP3’te varsayılan akış, postaların istemciye indirildikten sonra sunucudan silinmesi yönündedir; çok cihazlı kullanımda senkron sorunları doğurabilir. IMAP ise sunucu tabanlı bir modeldir: Klasörler, okunma bayrakları ve taslaklar dahil tüm durum sunucuda kalır; istemciler bu durumu eşitler. Güvenlik için her iki protokolün de şifreli sürümleri tercih edilmelidir: POP3S (995/tcp) ve IMAPS (993/tcp) veya 110/143 üzerinde STARTTLS.

Bağlantı Noktaları ve Şifreleme

• POP3: 110/tcp (STARTTLS) · POP3S: 995/tcp (implicit TLS)
• IMAP: 143/tcp (STARTTLS) · IMAPS: 993/tcp (implicit TLS)
• İstemci ve sunucuda yalnızca şifreli bağlantılara izin verin; düz metin girişleri kapatın.

Pratik İpuçları

• Çok cihazlı senaryolarda IMAPS (993)’i varsayılan yapın; POP3’ü arşiv/uyumluluk için sınırlı kullanın.
• STARTTLS destekleniyorsa 110/143 üzerinde zorlayın; aksi durumda 995/993’ü tercih edin.
• Sunucu tarafında kota (quota) ve otomatik arşiv/yaşlandırma kuralları tanımlayın.

IMAP, durumun sunucuda kalmasını sağlar; POP3 yerel arşiv ve basit akışlar için uygundur.

RDP(3389) – Uzak Masaüstü Protokolü

RDP (Remote Desktop Protocol), Windows tabanlı sistemlere grafiksel uzak erişim sağlayan bir protokoldür. Varsayılan olarak 3389/tcp portunu kullanır; performans için UDP 3389 desteği de bulunur. RDP, BT ekiplerinin sunucuları ve iş istasyonlarını uzaktan yönetmesini kolaylaştırsa da doğrudan internete açıldığında yüksek risk barındırır. En iyi yaklaşım, RDP’yi VPN/Zero Trust arkasına almak ve RD Gateway (443/tcp) üzerinden HTTPS tünellemesi ile erişim sağlamaktır.

Yapılandırma İpuçları

• GPO/Policy: “Require user authentication for remote connections by using Network Level Authentication” ayarını etkinleştirin.
• RD Gateway: 443/tcp üzerinden yayın; içerideki RDP’leri yalnızca iç ağ arayüzlerinde dinletin.
• Brute-force Savunması: Hesap kilit politikası, Account Lockout Threshold ve Smart Lockout.
• Firewall: 3389’a yalnızca yetkili kaynaklardan izin verin; coğrafi ve ASN tabanlı filtre ekleyin.
• İzleme: Başarısız oturum, oturum süreleri ve anomali girişleri için uyarı kuralları oluşturun.

“Güvenli uzak erişim, RDP’yi gizlemekten değil; kontrollü yayın ve çok katmanlı kimlikten geçer.” – Güvenlik Mimarları

Telnet(23) – Eski Uzaktan Erişim Protokolü

Telnet, ağ cihazlarına ve sunuculara metin tabanlı uzak erişim sağlayan tarihsel bir protokoldür ve varsayılan olarak 23/tcp portunu kullanır. Telnet’in en büyük problemi, şifreleme yapmamasıdır: Kimlik bilgileri ve oturum verileri düz metin olarak taşınır. Bu nedenle modern ağlarda kullanımı önerilmez; yerine SSH (22/tcp) tercih edilmelidir.

Buna karşın bazı miras (legacy) ağ ekipmanları, gömülü sistemler veya sınırlı kapasiteli cihazlar yalnızca Telnet destekleyebilir. Böyle durumlarda erişimi izole etmek, VPN/Zero Trust arkasına almak ve IP allowlist uygulamak zorunludur. Üretim ortamında Telnet’in internete doğrudan açılması kritik risk oluşturur.

Ne Zaman Telnet Karşımıza Çıkar?

• Eski switch/router modellerinde ilk kurulum aşaması
• Konsol sunucuları veya out-of-band erişim çözümlerinde geriye dönük uyumluluk
• Gömülü/IoT cihazlarda yalnızca Telnet desteği bulunan durumlar

Riskleri Azaltmak İçin Öneriler

Pratik Komutlar (Sadece İzole Ortamlarda!)

• telnet 192.0.2.10 23 — Hedef cihaza Telnet ile bağlanma.
• ssh [email protected] — Önerilen güvenli alternatif.

“Güvenlikte geriye uyumluluk gerekçesi, kalıcı çözüm değildir; SSH’a geçiş yol haritasını planlayın.” – Ağ Güvenliği Uzmanları